Aandacht voor de verdwenen burcht van de Ridders van Ramelo
Anno 2023 is er niets meer te zien aan de Haansweg in het buurtschap Ramele, maar hier in een weiland ten westen van Raalte heeft eeuwen geleden een kleine, houten burcht gestaan, omringd door ronde grachten en bewoond door de Ridders van Ramelo. Aan plannen voor een uitgebreide opgraving wordt hard gewerkt. Ook moeten de verdwenen contouren van de burcht weer zichtbaar worden maar dat zal waarschijnlijk volgend jaar gebeuren. Op vrijdag 14 juli ‘s om drie uur ’s middags wordt alvast een herinneringsbord onthuld bij de Plaskerk. Later zal dat bord dan naar de Haansweg verplaatst worden.
Sommige oude Raaltenaren hebben nog herinneringen, natuurlijk niet aan de eeuwen geleden verdwenen burcht zelf maar wel aan de ronde slotgrachten waar een eeuw geleden door hun (groot)ouders nog op geschaatst werd. Die grachten zijn in 1932 door de Heidemij dichtgegooid.
Bert Terlouw uit Raalte heeft een grote rol gespeeld bij het terugvinden van de juiste plek. Terlouw kwam de plaats van de burcht in 1994 op het spoor via een oude kadastrale kaart uit 1832. Later dook er ook een oude luchtfoto uit 1931 op. Daarop was de ronde vorm met een diameter van zo’n 80 meter te zien van de oude burcht op een verhoogd stuk land, inclusief de drie grachten en twee wallen.
Die vroegere bewoners, de familie Van Ramelo waren erg belangrijk voor Raalte en omgeving. Zij kwamen uit bekende middeleeuwse families zoals Van Cuijck, Van Horne en Van Loon. De familie behoorde niet tot de allerhoogste adellijke kringen maar wel tot de lagere adel uit het graafschap Horne in het huidige Nederlands- en Belgisch-Limburg.
Tussen 1165 en 1310 worden meerdere leden van de familie genoemd in relatie tot de bisschoppen van Utrecht en de Plaskerk. De oudste vermeldingen gaan over Engelbertus van Ramelo. In de jaren 1165-1195 behoorde deze ridder vaak tot het gevolg van bisschop Godefridus van Rhenen en later ook tot dat van Balduinus II van Holland, met name wanneer deze vorsten in Deventer verbleven. Bekend zijn in totaal vier Ridders van Ramelo vanaf 1165 tot 1265; drie met de naam Engelbertus en één met de naam Theodericus.
Raalte behoorde in de middeleeuwen tot het Oversticht (nu Overijssel en Drenthe) en werd bestuurd door de bisschop van Utrecht. Die bisschop had veel grond en bezittingen in en rond het dorp en de Ridders van Ramelo speelden een belangrijke rol bij het beheer daarvan.
Wie bij het woord burcht meteen denkt aan een groot en imposant stenen kasteel, compleet met torens, kantelen en ophaalbrug, zal misschien wat teleurgesteld zijn. In Ramele ging het om een middeleeuws, met hout gebouwd mottekasteel op een aangelegde heuvel, omgeven door ronde grachten in een moerassig gebied. De meeste mottekastelen in Nederland zijn gebouwd tussen 1100 en 1250. Het type in Raalte (met drie ronde grachten) is landelijk gezien zeldzaam.
De palissaden, poort en toren in Ramele zullen hoofdzakelijk uit hout vervaardigd zijn geweest. Het complex bestond uit een omgracht kasteelterrein, aan de noordwestzijde ontsloten vanaf de (huidige) Haansweg via een recht pad (of loopwal), met een dam en/of brug over de grachten. Het pad was ca. 60 meter lang, lag tussen bermsloten en was met ca. 5 tot 6 meter breed genoeg voor paard en wagen. Het middenterrein kende een doorsnede van ongeveer 36 meter en was opgehoogd. Er waren drie cirkelvormige grachten. De binnenste gracht was met 6 tot 10 meter het breedst. De andere grachten waren maximaal 6 meter breed. De buitenste gracht had een diameter van ongeveer 86 meter.
De Historische Vereniging Raalte en omstreken wil die verdwenen burcht weer zichtbaar maken. Niet door een volledige herbouw maar wel het door het terrein, de loopwallen en het toegangspad op te hogen. Ook de wallen van de drie oorspronkelijke grachten moeten weer zichtbaar worden. Door het herstel van die verdwenen contouren kan de vroegere Burcht van Ramelo weer herkenbaar worden voor belangstellenden en krijgt de plek daarmee weer een historische betekenis. Het is uiteraard een groot project waarvoor veel geld nodig is. De verwachting is dat volgend jaar zowel de opgravingen als het weer zichtbaar maken van de oude contouren van start gaan. Vrijdagmiddag 14 juli wordt er in de Plaskerk al een eerste stapje gezet in het kader van het thema Van Raelt tot Raalte bij Raalte 900.
